Kinderen en jongeren die opgroeien met bijvoorbeeld een zieke ouder of een broer of zus met een beperking, noemen we jonge mantelzorgers. De zorgsituatie kan van invloed zijn op de ontwikkeling van het kind en leiden tot overbelasting en psychische problemen.

Jonge mantelzorgers zijn kinderen en jongeren tot 25 jaar die opgroeien met zorg. Bijvoorbeeld een broer op zus zijn met een chronische ziekte of beperking, een vader of moeder met een psychische ziekte of ernstige verslaving, of een opa of oma die intensieve zorg nodig heeft en in de directe omgeving van het gezin woont. Het herkennen van jonge mantelzorgers kan overbelasting, voortijdig schoolverlaten en (psychische) problemen op latere leeftijd voorkomen.

Vroeg volwassen
Jonge mantelzorgers zijn vaak vroeg volwassen. Ze voelen zich op jonge leeftijd verantwoordelijk voor huishoudelijke taken, het zorgen voor broertjes of zusjes of de gezondheid van hun ouder. Ook kinderen die zelf geen zorgtaken hebben, passen zich constant aan en houden rekening met hun zieke familielid. Zij ervaren een hoge drempel om met hun eigen zorgen en problemen bij hun ouders aan te kloppen. Is één van de ouders langdurig ziek, dan kan er rolverwisseling optreden: de ouder wordt afhankelijk van het kind en het kind neemt gaandeweg de rol van de ouder over. Soms zijn de gevolgen voor de jonge mantelzorger heel direct; denk aan de oudste dochter kan niet gaan studeren omdat zij het gezin draaiende moet houden.

Risicogroep: 13 tot 17-jarigen
Met name jongeren tussen 13 en 17 jaar vormen een risicogroep. Zij zijn gevoelig zijn voor wat anderen van hen vinden en ontlenen hun eigenwaarde en zelfbeeld aan het zorgen. Dat kunnen zij in latere relaties meenemen.

Wat kunt u als professional doen?
Heeft u in uw werk te maken met kinderen en jongeren die opgroeien met een familielid met een chronische ziekte, beperking of verslaving? Ga dan met de jongere in gesprek. Vraag hoe het met de jongere zelf gaat en erken zijn/haar situatie. Blijf in gesprek en geef positieve aandacht. En stimuleer om de dagelijkse routine zoveel mogelijk door te laten gaan. Ook kunt u met de jongere in kaart brengen wat energie geeft en energie kost. Of maak een gezinsanalyse, zodat u zicht krijgt op welke ondersteuning er nodig is. Hoe u dit kunt doen, leest u op de pagina Tips voor de ondersteuning van jonge mantelzorgers.

Markant & jonge mantelzorgers
Markant biedt individuele ondersteuning aan jonge mantelzorgers met het ondersteuningsprogramma ‘En nu jij!’. Op scholen zetten we de Jonge Mantelzorger-adviseur in, die zowel het team als leerlingen ondersteunt. Daarnaast geven we op aanvraag trainingen aan beroepskrachten in jeugdwerk, onderwijs, zorg en welzijn. Beroepskrachten kunnen telefonisch contact opnemen voor advies of om een casus te bespreken. Uw contactpersoon hiervoor is Tessa Rademaker, Jonge mantelzorger-adviseur bij Markant. Zij is bereikbaar via T 020 886 88 00 of trademaker@markant.org.

Meer weten?
Wilt u meer achtergrondinformatie over de problematiek van jonge mantelzorgers? De kinderombudsman publiceerde in 2018 ‘Hoor je mij wel?’ over kinderen van ouders met een ziekte, verslaving of beperking. Markant deed zelf in 2015 uitgebreid onderzoek naar jonge mantelzorgers: lees het onderzoeksverslag ‘The Elephant in the Room’. Of maak kennis met Nikkie, Viroen en Camar in het korte filmpje dat we in 2016 maakten over jonge mantelzorgers. Ook op de websites van MantelzorgNL, de landelijke vereniging van mantelzorgers, en kenniscentrum Movisie is meer informatie over jonge mantelzorgers te vinden.